نماز جماعت بر مردان در حال سفر و مقيم بودن، در وقت آمنیت، در حال ترس و خطر، در همۀ اين حالتها واجب عينى است. الله تعالی در سخت ترین حالت که همانا رویارویی با دشمن در میدان جهاد است، مسلمانان را به برپا نمودن نماز جماعت دستور داده است (النساء: 102) چه رسد به حالات سبکتر و پائینتر از آن! پس آیت 102 سوره النساء دليل بر واجب بودن نماز جماعت است، و اجازه ترك جماعت را در حال جنگ هم به مسلمانان نداده است.
همچنان الله تعالی مىفرمايد: ﴿ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ ﴾ البقرة: 43. «نماز را بر پا بداريد، و زكات را بدهيد، و نماز خود را با نمازگزاران انجام دهيد».
و اين آيت بر واجب بودن نماز جماعت دلالت مىكند، و اگر مقصود فقـط اقامت نماز بـود در آخر آيت ذكر: ﴿ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ ﴾ نمىآمد،، زيرا در اول آيت امر به اقامت نماز شده بود.
از ابو هـريره رصی الله عنه روايت است كه پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم فرمود: «وَالَّذِى نَفْسِى بِيَدِهِ لَقَدْ هَمَمْتُ أَنْ آمُرَ بِحَطَبٍ فَيُحْطَبَ، ثُمَّ آمُرَ بِالصَّلاَةِ فَيُؤَذَّنَ لَهَا، ثُمَّ آمُرَ رَجُلاً فَيَؤُمَّ النَّاسَ، ثُمَّ أُخَالِفَ إِلَى رِجَالٍ فَأُحَرِّقَ عَلَيْهِمْ بُيُوتَهُمْ». متفق علیه
«قسم به ذاتی که جان من در دست اوست تصميم گرفتم هيزم جمع كرده، سپس دستور دهم تا اينكه اذان بگويند، سپس مردى را به إمامت واگذارم و بطرف مردانى بروم كه به جماعت حاضر نشدهاند، و خانههايشان را بر آنان آتش زنم».
و از ابو هريره رضی الله عنه روايت است: «مرد نابينائى (عبد الله ابن ام مکتوم) نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم آمد و گفت: كسى ندارم كه مرا به مسجد برساند و از آن جناب اجازه خواست تا در خانهاش نماز بخواند، پیامبر صلی الله علیه وسلم به او إجازه داد و وقتى آن مرد از آنجا دور شد و رفت او را صدا كرد و فرمود: آيا اذان را مىشنوى؟ گفت: بلى، فـرمود: پس جواب اذان را بده، يعنى نماز را با جماعت ادا كن». متفق علیه.
امیر المؤمنین عمر فاروق رضی الله عنه براى امرا و فرمانداران شهرها نوشت: «مهمترين امور شما نزد من نماز است، پس كسيكه آنرا حفظ كند دين خود را حفظ كرده، و كسيكه آنرا ضايع كند، ضايع كردن چيزهاى ديگر براى او آسانتر است، و از محافظت كردن آن اينست كه نماز با جماعت و در مسجد خوانده شود و در روايتى: و هيچ بهره و نصيب و خوشبختي در إسلام نيست، براى كسيكه نماز را ترك كند». سنن بیهقی (2184).
عبدالله بن مسعود و أبو موسى الأشعرى رضی الله عنهما مىفرمايند: «كسيكه اذان را بشنود ولى جواب آنرا ندهد و به نماز جماعت نرود در حاليكه هيچ عذرى ندارد نماز او صحيح نيست». مصنف ابن ابي شيبه 1/345، و الأوسط از ابن منذر 4/136 شماره 1901.
على بن ابي طالب رضی الله عنه مىفرمايد: «همسايه مسجد، نماز او صحيح نيست مگر در مسجد، گفته شد: اى أمير المؤمنين همسايه مسجد چه كسى است؟ فرمود: كسى كه اذان را بشنود همسايه مسجد است». الأوسط از ابن الـمنذر 4/138، و المغني از ابن قدامه 3/5، تفسير القرطبي 1/439.
پس برادر مسلمان من که الله تعالی به تو نعمت صحت و عافیت را ارزانی داشته! بدان که حضور نماز در جماعت و در مسجد بر من و تو واجب است، زيرا اگر سنت یا مستحب بود عبدالله بن ام مكتوم رضی الله عنه كه نابينا بود اولىتر بود كه از آن تخلف كند، ولی پیامبر اکرم صلی الله علیه وسلم به او اجازه تخلف از جماعت را نداد، پس دقت کن.
گرد آورنده: قریب الله مطیع